23 Nis Asgari Kurumlar Vergisi
Asgari Kurumlar Vergisi
Türkiye’de Asgari Kurumlar Vergisi uygulaması, 2 Ağustos 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Kanun ile yürürlüğe girmiştir. Bu düzenleme, 2025 yılı ve sonrasındaki vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara uygulanacaktır.
Asgari kurumlar vergisi, kurumlar vergisi mükelleflerinin ödeyecekleri verginin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının belirli bir oranından (başlangıçta %10) az olamayacağını öngören bir uygulamadır. Bu düzenleme, vergi matrahını düşüren indirim ve istisnalardan yararlanan mükelleflerin asgari bir vergi ödemesini sağlamayı amaçlamaktadır.
- Vergi Tabanı: Kurumlar vergisi mükelleflerinin ödeyecekleri vergi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %15 i olacaktır.
- İstisnalar: Belirli kazançlar ve indirimler, asgari vergi hesaplamasında dikkate alınmayacaktır. Bunlar arasında iştirak kazançları, emisyon primi kazancı, yatırım fon ve ortaklığı portföy işletmeciliği kazancı, serbest bölgelerde elde edilen kazançlar, Ar-Ge ve tasarım indirimi gibi unsurlar bulunmaktadır .
- Yürürlük Tarihi: Uygulama, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara uygulanacaktır. Özel hesap dönemine tabi olan kurumlar için, 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde geçerli olacaktır .
Kurumlar vergisinden muaf olan kurumlar vergisi mükellefleri ile ilk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi boyunca asgari vergi hükümleri uygulanmayacaktır.
Örneğin, 2025 hesap döneminde kurulan bir şirket 2025, 2026 ve 2027 hesap dönemlerinde asgari kurumlar vergisi uygulamasına tabi olmayacaktır. 2023 yılında kurulan bir şirket için 2025 hesap döneminde, 2024 yılında kurulan bir şirket için ise 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde asgari vergi uygulamayacaktır.
Birleşme, devir, tür değişikliği ile kısmi ve tam bölünme suretiyle kurulan şirketler ilk defa faaliyete başlayan şirket olarak kabul edilmeyecektir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Hasılat esaslı kazanç tespiti” başlıklı 113 üncü maddesine göre hasılat esasına göre vergilendirilen kurumlar vergisi mükellefleri hakkında asgari vergi uygulanmayacaktır.
- Başlangıç Oranı: Asgari kurumlar vergisi oranı başlangıçta %10 olarak belirlenmiştir.
- Artış: 22 Aralık 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan kararla, Asgari Kurumlar Vergisi oranı %15’e çıkarılmıştır.
- Cumhurbaşkanı Yetkisi: Cumhurbaşkanına, asgari kurumlar vergisi oranını artırma veya azaltma yetkisi verilmiştir
Aşağıdaki kazanç ve indirimler, asgari kurumlar vergisi hesaplamasında dikkate alınmaz:
- İştirak kazançları
- Emisyon primi kazancı
- Yatırım fon ve ortaklığı portföy işletmeciliği kazancı
- Kooperatiflerde risturn istisnası
- Sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan kazançlar
- Serbest bölgelerde elde edilen kazançlar
- Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar
- Türk uluslararası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden sağlanan kazançlar
- Ar-Ge ve tasarım indirimi
- Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar
- Korumalı işyeri indirimi
Maliye Bakanlığı, Asgari Kurumlar Vergisi uygulamasından 2025 yılı için 90 milyar TL ek gelir beklemektedir.
- Kanun: 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
- Resmî Gazete: 2 Ağustos 2024 tarih ve 32620 sayılı Resmî Gazete
- Kurumlar Vergisi Kanunu: 32/C maddesi
Detaylı bilgi ve resmi metin için Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Kanun incelenebilir.
Örnek 1: Normal Vergi ile Asgari Kurumlar Vergisinin Karşılaştırılması
Bir şirketin 2025 yılı kazanç bilgileri aşağıdaki gibidir:
- Beyan Edilen Kurum Kazancı: 1.000.000 TL
- İstisna ve İndirimler (Örneğin, yatırım teşvikleri vb.): 600.000 TL
- Vergiye Tabi Kazanç (Matrah): 400.000 TL
- Kurumlar Vergisi Oranı: %25
- Hesaplanan Kurumlar Vergisi:
- 400.000 TL × %25 = 100.000 TL
- Asgari Kurumlar Vergisi Hesabı:
- 1.000.000 TL × %10 = 100.000 TL
- Ödenecek Vergi:
- Hesaplanan kurumlar vergisi (100.000 TL), asgari kurumlar vergisinin altında olmadığı için 100.000 TL ödenecek.
Bu şirket, asgari vergi uygulamasından etkilenmez, çünkü hesaplanan vergisi asgari seviyeyi zaten karşılıyor.
Örnek 2: Asgari Kurumlar Vergisine Takılan Şirket
- Beyan Edilen Kurum Kazancı: 3.000.000 TL
- İstisna ve İndirimler: 2.500.000 TL
- Vergiye Tabi Kazanç (Matrah): 500.000 TL
- Kurumlar Vergisi Oranı: %25
- Hesaplanan Kurumlar Vergisi:
- 500.000 TL × %25 = 125.000 TL
- Asgari Kurumlar Vergisi:
- 3.000.000 TL × %10 = 300.000 TL
- Ödenecek Vergi:
- Hesaplanan kurumlar vergisi (125.000 TL) asgari kurumlar vergisinin altında kaldığı için, 300.000 TL ödenmek zorundadır.
Bu şirket, asgari kurumlar vergisi nedeniyle 175.000 TL ek vergi ödemek zorundadır.
Örnek 3: Yeni Kurulan Bir Şirket
Asgari kurumlar vergisi, yeni kurulan şirketlere 3 yıl boyunca uygulanmaz. Örneğin:
- 2025 yılında kurulan bir şirketin kazancı: 2.000.000 TL
- Normalde ödenmesi gereken asgari vergi: 200.000 TL (2.000.000 × %10)
- Ancak, yeni kurulan şirket olduğu için asgari vergi uygulanmaz.
Örnek 4: 2024 Hesap Dönemine Ait GİB Kurumlar Vergisi Beyan Rehberinde Yer Alan Örnek
(D) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 10.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 1.000.000 TL’dir. Şirketin ihracattan elde ettiği ve ilgili hükümlere göre 5 puan indirimli orana tabi tutacağı kazancı ise 2.000.000 TL’dir. Öte yandan, kurumun serbest bölgede faaliyette bulunan şubesinden elde ettiği istisna kazancı 1.000.000 TL, sınai mülkiyet hakları istisna satış kazancı 4.000.000 TL’dir. Kurum ayrıca, 2.000.000 TL nakdi sermaye faiz indirimini matrahından indirim konusu yapmıştır. Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
| Kurumlar Vergisi | Asgari Kurumlar Vergisi |
Ticari Bilanço Karı(a) | 10.000.000 TL | 10.000.000 TL |
KKEG (b) | 1.000.000 TL | 1.000.000 TL
|
İstisnalar – Serbest bölge kazanç istisnası 1.000.000 TL (c) – Sınai mülkiyet hakları kazanç istisnası 4.000.000 TL (ç)
| 5.000.000 TL (c + ç) | 1.000.000 TL (c)
|
İndirimler – Nakdi sermaye indirimi 2.000.000 TL (d) | 2.000.000 TL (d) | 0 TL
|
Kurumlar vergisi matrahı | [(a + b) – (c + ç + d)] 4.000.000 TL | [(a + b) – c] 10.000.000 TL
|
İhracat kazancı üzerinden 5 puan indirimli orana göre hesaplanan vergi (e)
| (2.000.000 X %20) 400.000 TL
|
|
İhracat oran indirimi kaynaklı alınmayan vergi (f) | (2.000.000 X %5) 100.000 TL |
|
Genel orana tabi matrah üzerinden hesaplanan vergi (g) | (2.000.000 X %25) 500.000TL
|
|
Hesaplanan Kurumlar Vergisi | (e + g) 900.000 TL | [(10.000.000 x %10) – f] 900.000 TL |
Ödenecek Kurumlar Vergisi | 900.000 TL
| |
Örneklerin Tablo Formatında Gösterimi
Şirket | Beyan Edilen Kazanç (TL) | İstisna ve İndirimler (TL) | Vergiye Tabi Kazanç (TL) | Normal Vergi (%25) (TL) | Asgari Kurumlar Vergisi (%10) (TL) | Ödenecek Vergi (TL) |
Şirket A (Normal Durum) | 1.000.000 | 600.000 | 400.000 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
Şirket B (Asgari Vergiye Tabi) | 3.000.000 | 2.500.000 | 500.000 | 125.000 | 300.000 | 300.000 |
Şirket C (Yeni Kurulan) | 2.000.000 | – | 2.000.000 | 500.000 | 200.000 | 200.000 (Ancak ilk 3 yıl muaf) |
Şirket D | 11.000.000 | 7.400.000 | 3600.000 | 900.000 | 900.000 | 900.000 |
Tablodan da görüleceği üzere, asgari kurumlar vergisi bazı şirketler için ek vergi yükü oluşturabilmektedir.
- Şirket A için normal kurumlar vergisi asgari verginin üzerinde olduğu için ek bir yük oluşmuyor.
- Şirket B için normal vergi asgari verginin altında olduğundan, asgari vergi uygulanarak daha yüksek bir vergi yükü getiriliyor.
- Şirket C için asgari kurumlar vergisi uygulanabilir, ancak yeni kurulan bir şirketse belirli dönemlerde muafiyetten yararlanabilir.
- Şirket D için normal kurumlar vergisi asgari verginin üzerinde olduğu için ek bir yük oluşmuyor.