30 Haz Yıllık İzinler İle İlgili Bilgiler
Yıllık ücretli izin uygulaması 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki çalışanlar için geçerlidir.
Keza niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara iş mevzuatımızın yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmamaktadır. Bunlar dışında kalan iş kanunu kapsamındaki işçilerin ise yıllık ücretli izin hakkı bulunur.
Yıllık ücretli izin, işçi açısından bir hak, işveren açısından ise bir zorunluluktur. Şöyle ki, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmesi zorunludur.
Çalışana verilecek yıllık ücretli izin süresi işyerinde ne kadar zamandır çalıştığına (kıdemine) ve çalışanın yaşına göre değişir.
Buna göre, işyerindeki hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara 14 günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden,
az yıllık izin verilemez.
Bu sınırlar alt sınır olup, işçi ile işverenin kendi aralarında yaptıkları iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesi ile daha fazla yıllık izin belirleyebilir.
18 yaşında veya daha küçük yaştaki işçiler ile 50 veya daha yukarı yaştaki işçilere de 20 günden az yıllık ücretli izin verilemez.
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınmaktadır.
Şu kadar ki, bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerinin aynı işverenin işyerlerinde İş Kanunu kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılmaktadır.
İzin, işveren tarafından keyfi olarak parçalara bölünemez. Bunun tek bir istisnası var. Diyelim ki çalışan 20 günlük yıllık izninin hepsini birden kullanmak istemiyor. Bu takdirde çalışan istiyor ise, izin süreleri, bir bölümü 10 günden az olmamak üzere en fazla üç kısma bölünebiliyor. İşçi 10 günden az kullanmak istese bile mutlaka 10 gün olarak izin vermek gerekiyor.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilememekte.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmamakta. Daha açık bir ifade ile, 10 günü hesaplarken hafta tatilleri sayılmayacak.
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
Vereceğiniz yol izni için Karayollarının mesafe cetveline göre yakın yerler için bir gün gidiş bir gün dönüş, uzak yerler için ise iki gün gidiş iki gün dönüş yol süresi vermeniz gerekiyor.
Bu izinleri vermek de yetmiyor. İşverenin işyerine bir müfettiş/denetmen geldiğinde bu izinleri kullandırdığını ispatlaması gerek. Bunun için işveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorunda.
İşçilerin yıllık izni hak etmeleri için en az bir yıllık hizmet sürelerini doldurmaları zorunlu. Şöyle ki, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmesi zorunlu.
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorunda.
Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon ücreti, kâra katılma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan işçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanıyor.
Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanmakta.
Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenmeli.
İş Kanunumuz işçilerin yıllık izin sürelerinde ücretli olarak başka bir yerde çalışmalarını yasaklamış bulunuyor. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilmekte. Ancak böyle bir şeyi talep etmek için elinizde hukuken kesin bir belge veya ispatlı bilgi olması gerektiğinin altını çizelim.
Çalışanınız işten ayrılmaya karar verdi, ancak o yıl için hak edip de kullanmadığı yıllık izinleri var. İşte bu halde, yani işçinin işinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmek zorunda.
Başka bir deyişle işten ayrılsa bile işçinin yıllık ücretli izin ile ilgili ücret hakkı saklı kalıyor. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlıyor.
Altını çizmek gerekiyor ki, işveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçiye tanınacak bildirim süresiyle ve işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri ile yıllık ücretli izin süreleri iç içe girememekte.
Yıllık Ücretli İzin Dilekçesi ve Yıllık Ücretli İzin Cetvelinin, Özlük Dosyasında bulunması zorunluluğunu da hatırlatarak, ilgili yazımıza BURADAN ulaşabilir ve ÖZLÜK DOSYASI KILAVUZU nu inceleyebilirsiniz.